Snel, wendbaar en veelzijdig: motobrigade tot je dienst

Werken op Oosterweel, druk weekendverkeer richting de kust of moeilijk bereikbare plaatsen: voor een ziekenwagen is het niet altijd evident om zich vlot naar zijn bestemming te begeven. Moto’s bieden een interessant alternatief. Vandaag tonen ze hun meerwaarde al voor stalenvervoer en in de eventhulpverlening. En er is nog veel meer mogelijk.

Wat bij Ambuce startte als een testproject voor niet-prioritaire transporten groeide – in amper twee jaar tijd – uit tot een waardevolle snelle service voor tijdkritieke analyses en labotransporten. Intussen draait een poule van zo’n vijftig vrijwilligers vijf verschillende shiften: drie overdag, één late en één ’s nachts. Daarbij voeren intussen zeven motoren tal van ritten uit. “Minder dan tien procent van onze ritten is prioritair, maar onze dienst draagt ontegensprekelijk bij aan kwalitatieve patiëntenzorg”, zegt Jesse Delien, coördinator medische hulpverlening en motard bij Ambuce Resue-Team. “Wanneer tijd ertoe doet maakt transport via de moto soms een wereld van verschil, zeker in het drukke stadsverkeer van Antwerpen. Soms doen we ook langere transporten, bijvoorbeeld richting Leuven of Luik. Al dan niet prioritair.”

Om welke ritten gaat het dan vooral? Jesse geeft een voorbeeld: “Een vrouw met een borsttumor krijgt in het OK een biopt om de kankercellen te onderzoeken en te bepalen welke operatie het meest aangewezen is. Moet de tumor weggenomen worden, de volledige borst of de borst en een deel van de klieren? De patiënte is onder anesthesie en gezien het altijd aangewezen is de tijd onder narcose zo kort mogelijk te houden, moet het staal zo snel mogelijk in het labo geraken, voor een snel resultaat. Daar komen wij in beeld. Of als in het kader van polytransfusieprotocollen bloed van het labo naar het ziekenhuis gebracht moet worden.” Het aantal ritten steeg exponentieel, onder meer door de centralisering binnen het ziekenhuislandschap. Niet elk ziekenhuis heeft nog een eigen labo. Er moeten dus simpelweg meer stalen getransporteerd worden, waarvan een deel urgent. “Dan zijn we gewoon flexibeler dan de taximaatschappij die dit stalenvervoer vroeger deed. Bovendien hadden die chauffeurs minder kennis van de ‘pakketten’ zelf en combineerden ze vaak diensten, zoals het afzetten van een taxiklant in de buurt. En dat maakt de duurtijd van een transport langer dan nodig. Ook de temperatuurcontrole van stalen gedurende het hele transport gebeurt een stuk nauwkeuriger.”

Voor het bepalen van de prioriteit van elke motorit gelden interne protocollen met de ziekenhuizen. De hoofdarts van het ziekenhuis of het hoofd van het labo kan bepalingen stellen. Zo krijgt een rit binnen het polytransfusieprotocol altijd volledige prioriteit. Ook de dispatch zelf kan bepalen hoe dringend een rit is, bijvoorbeeld of het aangewezen is om onder het halfuur te blijven of dat het hyperurgent is.

Praktische organisatie

Ambuce Rescue-Team nam oude politiemotoren over voor de brigade. Die rijden nog prima en zijn bovendien al voorzien van de nodige signalisatie. “Een win-win”, stelt Jesse Delien overtuigd. “Wij moeten geen signalisatie meer aanbrengen en de politiezone moet die niet laten verwijderen, wat anders ook kosten met zich meebrengt.” De uitrusting van de motoren wordt wel nog aangepast voor gekoelde transporten. Bij sommige stalen is het bewaren van een specifieke temperatuur namelijk belangrijk. “We hebben een koelmodule in de motortas. De temperatuur van stalen traceren is soms wel lastig, terwijl ziekenhuizen op dat vlak steeds meer verwachten. We kijken voortdurend hoe we dit verder kunnen verbeteren.”

De motorbrigade steunt op een equipe gemotiveerde vrijwilligers. Gezien het belang en de tijdsdruk van hun ritten, moeten zij uiteraard aan enkele voorwaarden voldoen. Ze moeten onder meer de nodige ervaring hebben en zijn verplicht een opleiding te volgen (zie kaderstuk). Uit een behoorlijk groot aantal geïnteresseerden wordt zorgvuldig geselecteerd via een streng wervingsbeleid. Bovendien zijn strenge regels van kracht tijdens de shiften, onder meer over het gebruik van de prioritaire signalen. Via track-and-trace worden de rijders gecontroleerd op correct gebruik hiervan. De strakke richtlijnen en focus op training blijken alvast hun vruchten af te werpen. In vijf jaar tijd was er bij de motobrigade van Ambuce Resue-Team slechts één eenzijdig ongeval met letsel. Ook wat stoffelijke schade betreft is er geen aanzienlijk verschil met ongevallen met ambulances. Om de risico’s niet nodeloos groot te maken, rijden de motoren niet uit als de buitentemperatuur onder de 2°C duikt, om de gevaren van ijzel en sneeuw uit te sluiten.

Hulpverlening met de motor

Jesse ziet nog veel meer potentieel in de motorbrigade, voor eerste hulpverlening per motorfiets bijvoorbeeld. In onze buurlanden vinden we hier al tal van succesverhalen rond. “Het systeem in België is hier helaas niet klaar voor”, weet Jesse. “Nochtans zijn er duidelijke voordelen: je bent snel ter plaatse, ook in drukke weekends, zoals aan de kust tijdens de zomervakantie. Bovendien zouden we zo de druk van het 112-systeem wat kunnen verlichten.” Belgambu ziet hier wel graten in. Voorzitter Kenneth Arkesteyn: “Waarom bekijken we de mogelijkheden niet voor een soort MUG/PIT-moto? Een ambulancier en een verpleegkundige zijn met de motor snel ter plaatse en zo zetten we alle competenties optimaal in.” In dat scenario is er een aangepaste opleiding van de motorrijders nodig. Volgens Jesse vraagt dit om een compleet nieuw beroep. “Zoals het paramedicsysteem in Engeland”, verduidelijkt hij.

In de eventhulpverlening zijn wel al motoren actief, zoals die van Medimoto. Onder die vlag rijdt verpleegkundige Bart Grobet mee voor medische hulpverlening op tal van events. In april 2016 startte Bernard Geldof met deze dienstverlening. “Wielerwedstrijden, maar ook loop- en triatlonwedstrijden, fietsevenementen in binnen- en buitenland deed ik na enige tijd samen met Bernard.” Na diens overlijden, in 2023, nam Bart de fakkel en de motor over en kwam er een doorstart van Medimoto. “Tijdens events vervangen we geen ambulance, maar vormen een goede aanvulling. De motor is nu eenmaal flexibeler, neemt minder plaats in en kan makkelijker op bepaalde plekken geraken, neem bijvoorbeeld een loopwedstrijd langs een jaagpad of langs boswegen. We worden al het ware een extra schakel in de eventhulpverlening, al dan niet met een arts achterop voor extra medische ondersteuning.” Ondanks de beperkte ruimte neemt de motor heel wat materialen mee. In de koffers zit alles voor basis wondzorg, een spalkenset, een brandwondenset, een set om infusen te plaatsen, een hechtingsset, een AED-toestel, een ECG-monitor, een bloeddrukmeter, zuurstofmeter en glucometer. “Tot nu toe blijven incidenten gelukkig meestal beperkt tot wat schaafwonden na een val of kleine breuken maar we zijn graag op veel voorbereid.”

Technische en tactische rijvaardigheden nodig

Voor een vrijwilliger stalenvervoer per moto kan doen, stuurt Ambuce Resue-Team de motorrijder een dag op cursus. De voormiddag draait rond de rijtechniek, terwijl de namiddag inzoomt op rijtactiek om risico’s in het verkeer correct in te schatten. “Efficiënte transporten die veilig verlopen zijn altijd het doel”, zegt lesgever Wouter De Clercq. “Het belangrijkste tijdens die opleidingsdag is niet tonen wat je kan, maar wel inzicht krijgen in je eigen techniek en tactiek. Na de cursus begint het pas. Dan komt het eropaan gericht verder te werken aan de minder sterke punten. We leggen de lat bewust hoog voor deze vrijwilligers, want in hun functie binnen de motobrigade zijn ze professionele motards. Dat vergt een ander niveau van rijvaardigheden dan gewoon een plezierritje doen. Vlot door het drukke stadsverkeer bewegen, kort remmen aan hogere snelheden, … het hoort er allemaal bij. En we bereiden de motards daar zo goed mogelijk op voor.”